|
ارزیابی تغییرات زمانی- مکانی منابع آب زیرزمینی دشت کاشمر مبتنی بر تحلیل سری زمانی دادههای بارش و خشکسالی
|
شیوا آزادی*   ، هادی معماریان ، محسن پوررضا ، میثم عابدین پور ، مرتضی اکبری |
| دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی |
|
|
چکیده: (2031 مشاهده) |
| آب‌های زیرزمینی از منابع ارزشمند تأمین آب در جهان به شمار می‌روند. بطوریکه امروزه مطالعات نشان می‌دهند عواملی چون بارندگی کم، خشکسالی‌های مستمر و بهره برداری بیش از ظرفیت، باعث ایجاد خسارت های اقتصادی و زیست محیطی شده است. لذا این تحقیق با هدف ارزیابی اثرات بارندگی و خشکسالی بر سطح سفره آب زیرزمینی دشت کاشمر به عنوان یکی از مهمّترین دشت های حاصلخیز خراسان رضوی در شرق ایران و با استفاده از روش های تحلیل سریهای زمانی مان-کندال و پتیت انجام شد. در این تحقیق از دوره آماری 30 ساله (1368-1397) دادههای بارندگی ایستگاه هواشناسی کاشمر، جهت ارزیابی اثرات خشکسالی هواشناسی، با شاخص SPI و از دادههای آماری 17 چاه پیزومتر منطقه مورد مطالعه در یک دوره زمانی 23 ساله (1375-1397) جهت ارزیابی خشکسالی آب زیرزمینی، با شاخص PSI استفاده شد. نتایج تحلیل سری زمانی شاخص SPI در بازههای مختلف 3، 6، 12 و 24 ماهه در بازه زمانی 1368-1397 نشان داد که تغییرات تدریجی موجود در بازه 6 و 12 ماهه در سطح پنج درصد معنی دار p-value= 0.05) ) که نقطه تغییر آنها در سال 79-1378 بوده و در بازه 3 و 24 ماهه معنی دار نبوده است. سری زمانی شاخص PSI در چاه های کلاته رحیم و خلیل آباد (در بخش های جنوب و شمال منطقه) به دلیل اینکهp-value≠ 0.05 غیر معنی دار و بقیه چاه ها معنی دار می باشد. این بدان معنی است که چاههای کلاته رحیم و خلیل آباد به دلیل عملیات های آبخوانداری صورت گرفته در منطقه شرایط بهتری در هنگام رخداد خشکسالی ها داشته اند. بنابراین، دشت کاشمر در بازه 23 ساله 1375 تا 1397 دچار خشکسالی آب زیرزمینی بوده است. باتوجه به نتایج شاخص‌های SPI و PSI، خشکسالی هواشناسی بر منابع آب زیرزمینی تاثیرگذار بوده است، اما عامل مهمتر در خشکسالی آب زیرزمینی، بهرهبرداری بیش از حد از منابع آب زیرزمینی می باشد که این بهرهبرداری ها باعث افت سطح آب به مقدار 40 سانتیمتر در سال در دشت کاشمر شده است. |
|
| واژه‌های کلیدی: افت سطح آب زیرزمینی، روش‌های زمین آمار، شاخص SPI، شاخص PSI |
|
|
متن کامل [PDF 1705 kb]
(445 دریافت)
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
