چکیده

منطقه کوهسرخ کاشمر با وسعت حدود 16000 هکتار بادامزار، یکی از قطب‌های تولید بادام دیم کشور است که خشکسالی‌های متوالی و کمبود آب منجر به خشک شده آنها شده که به این خاطر مشکلات اقتصادی و اجتماعی عمده‌ای را برای مالکین آن ایجاد نموده است. هدف از این مطالعات، رسیدن به یک راهکار پایدار در رابطه با حفظ بادامزارهای منطقه کوهسرخ کاشمر می‌باشد که بدین منظور اقدام به شناسایی و انجام مطالعات بر روی یکی از راهکارهای سنتی و بومی منطقه شده است. این راهکار شامل احداث بند خاکی تغذیه‌ای در بالادست حوضه‌های فرعی میباشد که رواناب حاصل از جاری شده باران بر روی ارتفاعات سنگی مشرف به آن را استحصال نموده و باعث تغذیه تدریجی آن به داخل بافت نفوذ پذیر پایین دست خود می‌گردد. جریان سطحی ایجاد شده تا فاصله مناسبی از بند که سنگ کف همچنان بالا می‌باشد، به مصرف ریشه درختان کاشته شده در مسیر می‌رسد. برای انجام این مطالعات، ابتدا زیرحوضه‌های آبریز در مقیاس کوچک، تفکیک و مطالعات فیزیوگرافی انجام گردید. پس از مطالعات اقلیم (هواشناسی) و هیدرولوژی، رواناب سالیانه زیرحوضه‌ها با روش‌های تجربی برآورد و مقادیر حاصل از روش جاستین به سبب تأثیرگذاری فاکتورهای مهم شیب زیر حوضه‌ها و ضریب جاستین، مورد قبول واقع گردید. در مطالعات زمین شناسی و آب زیرزمینی، ضمن حفاری چاه‌های دستی برای بررسی ضخامت و بافت آبرفت و تعیین سنگ کف، مشخص گردید که پهنه آبرفتی در گستره بادامزارها، فاقد آب زیرزمینی است و نقش آب زیرزمینی در تأمین رطوبت بادامزارها منتفی گردید. در مطالعات بهره‌برداری از رواناب زیرحوضه‌ها، به سبب وجود بند خاکی در انتهای زیرحوضه شماره 2، ابتدا محدوده محور و مخزن بند، نقشه‌برداری و سپس با تعیین نفوذپذیری سطحی و عمقی آبرفت به روش‌های صحرایی و شبیه‌سازی جریان زیرسطحی به وسیله نرم افزار Seep/w، الگوی و میزان جریان زیر سطحی در ترازهای مختلف آبگیری بررسی گردید. نتایج نشان داد که با توجه به نفوذپذیری بالای رسوبات بستر بند و آبراهه، بند تغذیه‌ای موجود قابلیت خوبی از نظر تغذیه پایین دست دارد که میتواند الگوی مناسبی برای حفظ بادامزارهای کاشته شده در مناطق بالادستی حوضه های مشرف به منطفه مورد مطالعه باشد.