معین توسن، علی ماروسی، حسین خزیمه‌نژاد،
دوره ۱۲، شماره ۱ - ( ۲-۱۴۰۳ )
چکیده
تبخیر و تعرق مرجع یکی از متغیرهای مهم در هیدرولوژی و علوم کشاورزی و عامل تعیین‌کننده در مدیریت منابع آب است. این مطالعه به بررسی مدل هیبریدی شبکه عصبی با الگوریتم بهینه‌ساز خرگوش مصنوعی (ANN-ARO) برای مدل‌سازی روزانه تبخیر و تعرق مرجع با پارامترهای هواشناسی محدود و مقایسه آن با سایر روش‌های هیبریدی یعنی شبکه عصبی مصنوعی با الگوریتم بهینه‌سازی ذرات (ANN-PSO)، شبکه عصبی مصنوعی با الگوریتم ژنتیک گرهی (ANN-GA) و پنج مدل داده‌کاوی دیگر می‌پردازد. این مدل‌ها با استفاده داده‌های آب‌وهوایی روزانه بلندمدت از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ در دو اقلیم متفاوت ارزیابی شدند. ایستگاه‌های مورد بررسی شامل بیرجند (با اقلیم خشک کویری) و مشهد (با اقلیم نیمه‌خشک سرد) بود. مقایسه آماری نشان داد که با درنظرگرفتن کلیه پارامترهای اقلیمی مدل هیبریدی ANN-ARO در شهر مشهد با ۹۹۸۶/۰R۲= و ۰۰۰۱/۰ MSE=و در شهر بیرجند با ۹۹۸۶/۰R۲= و ۰۰۰۱/۰MSE= تخمین‌های بهتری را نسبت به سایر روش‌ها داشت. هم‌چنین الگوریتم بهینه‌سازی ANN_ARO با درنظرگرفتن حداقل پارامتر هواشناسی، به‌ترتیب با "دما" و "رطوبت نسبی" بهترین تخمین را داشته و هم‌چنین با درنظرگرفتن دو و سه پارامتر ورودی، عملکرد بهتری نسبت به سایر روش‌ها دارد. به‌طورکلی، الگوریتم‌های بهینه‌سازی الهام‌گرفته از طبیعت ابزارهای قوی برای افزایش عملکرد ANN در شبیه‌سازی ETo هستند و مطابق یافته‌های این پژوهش، مدل ANN-ARO برای تخمین تبخیر و تعرق مرجع در مناطق اقلیمی مشابه با داده‌های اقلیمی محدود توصیه می‌شوند. این مطالعه مدل‌های قدرتمندی را برای تخمین دقیق ETo با ورودی‌های محدود در اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک پیشنهاد می‌کند که مفاهیمی عملی برای توسعه کشاورزی دقیق ارائه می‌دهد.
معین توسن، مهدی دستورانی، ابوالفضل اکبرپور، محمدرضا قریب،
دوره ۱۲، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۳ )
چکیده
آب زیرزمینی یک سیستم پیچیده و باز است که تحت تأثیر شرایط طبیعی و فعالیت‌های انسانی است. فرآیندهای هیدرولوژیکی طبیعی از طریق معادلات نسبتاً ساده حاکم بر جریان در مدل‌های آب زیرزمینی مفهوم‌سازی می‌شوند. مدل‌های مبتنی بر شبیه‌سازی آب‌های زیرزمینی که در سال‌های اخیر رواج یافته است، به‌عنوان یک ابزار بسیار مفید برای درک سیستم‌های آب زیرزمینی منطقه‌ای، مدیریت منابع آب زیرزمینی و برنامه‌ریزی برای مصرف آب در آینده شناخته می‌شود. هدف از این پژوهش، آشکارسازی موضوعات پژوهشی در حوزه شبیه‌سازی عددی آب‌های زیرزمینی در پایگاه WoS طی بازه زمانی ۱۹۹۷ تا ۲۰۲۳ است که با بهرهمندی از نرمافزارهای علمسنجی انجام شد. جامعه پژوهش حاضر شامل ۲۳۳۴ مقاله است. تحلیل دادهها و ترسیم ساختار فکری دانش نیز با استفاده از نرمافزارهای مجموعه R Biblioshiny و VOSviewer انجام شد. مطالعات پیرامون "آب زیرزمینی" و "شبیه‌سازی عددی" در ۴۷۶ مجله منتشر شده است که JOURNAL OF HYDROLOGY با ۱۴۱ سند منتشرشده بیش‌ترین مقالات و WATER RESOURCES RESEARCH از کشور امریکا بیش‌ترین استناد را داشت. تجزیه و تحلیل علمسنجی، مولدترین کشورها را مشخص کرد و چین با ۱۰۰۱ انتشارات تک کشوری (SCP)، ۱۶۳ انتشارات چند کشوری (MCP) و فراوانی قابل‌توجه ۴۹۹/۰ در صدر قرار داشت. بر اساس یافته‌های این پژوهش، برخی کلمات کلیدی در زمینه کاربرد شبیه‌سازی عددی در آب زیرزمینی، اخیراً بیش از پیش روند شده و می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای تحقیقات نویسندگان قرار گیرد که تعدادی از مهم‌ترین آن‌ها شامل (جریان) تهاجمی (inrush)، زهکشی (آب زیرزمینی)، الگوریتم، نفوذپذیری، مدیریت، حوضه، هدایت هیدرولیکی و حمل مواد محلول است.
