۶ نتیجه برای شدت
جهانگیر پرهمت، علی اکبر عباسی، الهام خوشبزم،
دوره ۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۳ )
چکیده
ضریب جریان حوضه تابع پارامترهای مختلفی چون خصوصیات هندسی حوضه، خصوصیات خاک‌های حوضه، پوشش گیاهی، زمین شناسی، بار رسوب و عوامل انسانی است که هر کدام از این عوامل می‌توانند بر میزان حجم رواناب خروجی از نقطه پایاب حوضه تأثیر بگذارند. با این حال بارندگی عمده‌ترین عاملی است که بر روی رواناب موثر است. ضریب رواناب در حوضههای بزرگ با استفاده از اطلاعات بارندگی و اطلاعات جریان ثبت شده توسط ایستگاههای هیدرومتری تعیین می‌شود. در حوضههای کوچک به دلیل فقدان ایستگاه هیدرومتری برآورد ضریب رواناب و حجم جریان ناشی از بارندگی‌ها با مشکل مواجه است. در این تحقیق وقایع بارش و رواناب در حوزه آبخیز سنگانه کلات (زیر حوزه‌های مورد مطالعه کوچک و دارای مساحتی در حد یک هکتار و مساحت کل حوزه نیز حدود هفت هکتار میباشد) مورد اندازهگیری قرار گرفته است. بارش توسط یک دستگاه باران نگار و رواناب با استفاده از تعداد پنج دستگاه لیمنوگراف که چهار مورد از آنها در خروجی زیر حوزه‌ها و یک مورد در خروجی حوزه اصلی نصب شده است، ثبت گردیده است. شدت بارندگی یکی از عواملی است که در ایجاد رواناب مؤثر میباشد. از این رو، در این تحقیق ضریب رواناب در شدت‌های مختلف بارندگی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که با افزایش شدت بارندگی حجم رواناب تولید شده افزایش پیدا کرده است. منحنی‌های رابطه حجم رواناب و مساحت حوزه برای شدت‌های مختلف بارش ارائه گردیده است که می تواند در برآورد حجم رواناب مورد استفاده قرار گیرد.
زهرا زراعتکار، فرزاد حسن پور،
دوره ۳، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۴ )
چکیده
چکیده
سیل یک پدیده طبیعی است که رویداد، اندازه و تکرار آن ناشی از عوامل متعددی است که بسته به شرایط اقلیمی، زمینشناسی و جغرافیایی هر منطقه تغییر می‌کند. ضرورت آگاهی از وضعیت منابع آب و نیز عدم وجود شبکه قابل قبولی از ایستگاههای هیدرومتری، اهمیت استفاده از روشهای غیرمستقیم برای محاسبه حجم رواناب در حوضههای آبریز را بیش از پیش آشکار میسازد. حوضهی آبخیز شاهرود از ارتفاعات شمال بیرجند تا دامنههای ارتفاعات شرقی و جنوبی گسترده شده و از نظر تقسیمات حوضههای آبخیزکشور، جزء حوضه کویر لوت محسوب می‌گردد. تغییر کاربری طبیعی اراضی و ساخت و سازهای صورت گرفته در حوضه بالادست، ساخت و سازهای غیر مجاز در حاشیه کانالها و عدم رعایت حریم رودخانه از جمله اصلیترین دلایل افزایش پتانسیل سیلخیزی حوضهی شاهرود در سالهای اخیر میباشد. در این پژوهش پس از تهیه نقشه زمینشناسی حوضه و شناسایی جنس و نوع سنگهای حوضه بر اساس تیپ سازندهای موجود، پارامترهای نگهداشت سطحی حوضه تعیین گردید در ادامه بر اساس پارامترهای زمینشناسی، سنگشناسی، هیدرولوژی و هیدروژئولوژی حوضه نقشۀ استعداد منطقه برای تولید رواناب تعیین گردید. براساس نتایج این تحقیق تنها ۴ کیلومتر مربع از سطح حوضه (۲۵/۰ درصد از کل حوضه) را مناطق با پتانسیل سیل خیزی کم و ۱۳۴۴ کیلومتر مربع دیگر از سطح کل حوضه (۸۴ درصد از کل حوضه) مربوط به مناطق با پتانسیل سیل خیزی زیاد و بسیار زیاد میباشد. شناسایی مناطق سیل خیز حوضه شاهرود میتواند در امر حفاظت خاک و کاهش خساراتهای سیل کمک نموده و امکان مدیریت حوضه آبریز را به نحو مطلوبتری فراهم نماید.
علی اکبر عباسی، جهانگیر پرهمت،
دوره ۴، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۵ )
چکیده
آستانه شروع رواناب تابع پارامترهای مختلفی چون خصوصیات بارش، خصوصیات هندسی حوضه، خصوصیات خاک حوضه، پوشش گیاهی و رطوبت اولیه میباشد. آستانه شروع رواناب در حوضههای بزرگ با استفاده از اطلاعات بارندگی و اطلاعات جریان ثبت شده توسط ایستگاههای هیدرومتری تعیین می‌شود. در حوضههای کوچک به دلیل فقدان ایستگاه هیدرومتری برآورد آستانه شروع رواناب با مشکل مواجه است. در این تحقیق وقایع بارش توسط یک دستگاه باراننگار و رواناب در خروجی حوضه آبخیز سنگانه کلات به مساحت ۲۷/۶ هکتار و خروجی چهار زیرحوضه آبخیز کوچک واقع در این حوضه آبخیز با استفاده از پنج دستگاه لیمنوگراف به مدت دو سال ثبت گردید. عوامل مختلف موثر در آستانه شروع رواناب نظیر شدت بارش، مساحت حوضه، شیب آبراهه و شیب حوضه، تراکم آبراهه، بارندگی چند روز قبل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که شدت بارندگی و مساحت حوضه بیشترین نقش را در آستانه شروع رواناب دارند که در بین این دو عامل تأثیر شدت بارندگی بیشتر از مساحت بوده است. رابطهای بین آستانه شروع رواناب و این دو عامل بر قرار شد که از دقت خوبی برخوردار میباشد.
پریسا پهلوانی، محمدتقی دستورانی، جواد طباطبایی، مهدی وفاخواه،
دوره ۴، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۵ )
چکیده
باران جزء پاکترین منابع آب موجود در طبیعت است، چنانچه رواناب حاصل از آن جمعآوری و مورد استفاده قرار بگیرد باعث صرفهجویی در مصرف آب و مدیریت بهتر در منابع آب کشور خواهد شد. از آنجا که سطح وسیعی از مساحت شهرها راپشتبام منازل مسکونی تشکیل میدهد، حجم آب استحصالی از سطح پشتبام منازل قابل توجه است و میتواند بخشی از نیاز آبی ساکنان را فراهم کند. در این تحقیق وقایع بارش و رواناب در شهر مشهد که دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است و شهر نور که دارای اقلیم معتدل است، مورد اندازهگیری قرار گرفت. سطح مورد نظر برای جمعآوری آب باران سطوح عایق پشتبام در نظر گرفته شد. پس از آمادهسازی پشتبامها، منبع آب قرار داده شد و بعد از هر بارش میزان رواناب اندازهگیری شد. اطلاعات مربوط به بارش از نزدیکترین ایستگاه سینوپتیک به منطقه دریافت شد. با استفاده از تجزیه و تحلیلهای آماری لازم، مقادیر ضریب رواناب و حجم رواناب ناشی از بارندگی به ازای مقادیر متفاوت عمق و شدت بارندگی بعد از هر واقعه تعیین گردیده است. بر اساس نتایج این تحقیق ضریب رواناب در وقایع بارندگی منجر به رواناب به طور متوسط برای فصل پاییز در مشهد ۶۶/۰ و نور ۷۵/۰، برای فصل زمستان در مشهد ۶۹/۰ و نور ۷۶/۰ و برای فصل بهار در مشهد ۶۲/۰ و نور ۶۹/۰ میباشد. احتمال آستانه ظهور رواناب در شهر نور ۳/۰ میلیمتر و در شهر مشهد ۷/۰ میلیمتر است. ارتفاع کل بارش و رواناب در مشهد به ترتیب ۵/۲۱۷ و ۹/۱۳۹ میلیمتر و در نور ۸/۴۹۶ و ۱/۳۵۶ میلیمتر است. بیشترین مقدار متوسط رواناب تولید شده در شهر مشهد مربوط به فصل بهار و در شهر نور مربوط به فصل پاییز است.
بهنوش فرخ زاده، حمدیه واثق نژاد،
دوره ۸، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۹ )
چکیده
با توجه به تأثیر غیر قابل انکار خشکسالی بر بخشهای مختلف زندگی انسان، مطالعه و بررسی دقیق این پدیده امری ضروری به نظر می رسد. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی دقت روش های زمین آمار در تهیه نقشه شدت خشکسالی های رخ داده در دشت ملایر با استفاده از شاخص سطح آب استاندارد شده ((SWI و تحلیل روند داده های سطح ایستابی چاه های پیزومتری است. نتایج بر اساس معیارهای RMSE و MAE نشان داد که در بین روش های میان یابی، روش کریجینگ ساده (SK) با مدل کروی به دلیل دارا بودن RMSE و MAE پایینتر (برای سال ۱۳۷۸ با مقادیر ۰,۰۵ RMSE=و ۰,۰۰۱MAE = و برای سال ۱۳۹۱ با مقادیر ۱,۰۴ RMSE= و ۰,۰۰۰۴- MAE =) دقیق ترین روش بوده و به عنوان مناسبترین روش جهت تهیه نقشه شدت خشکسالی انتخاب شد. همچنین نتایج نشان داد در اکثر چاههای پیزومتری منطقه روند افزایش افت سطح ایستابی قابل ملاحظه است.
مهران زند، مرتضی میری، محمود دمی زاده، جهانگیر پرهمت،
دوره ۱۰، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۱ )
چکیده
کشاورزی استان لرستان بر پایه زارعت آبی و دیم استوار است که در بخش زارعت آبی از دو منبع آبهای سطحی و زیرزمینی استفاده می‌شود. یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی تأثیرگذار بر کشاورزی استان، رخداد خشکسالی و پیامدهای آن است. از اینرو هدف اصلی این پژوهش بررسی اثرات خشکسالی بر زراعت آبی استان لرستان است. داده‌های مورد استفاده شامل: ویژگی‌های زراعت آبی استان لرستان، ویژگی‌های منابع آبی مورد استفاده در زراعت آبی، نقشه کاربری اراضی و شاخص‌های خشکسالی میباشد. نتایج بررسی شاخص‌های خشکسالی محاسبه شده نشان داد که در سطح استان لرستان، روند افزایشی خشکسالی و تکرار سیکل‌های بلند مدت خشکسالی و ترسالی در استان لرستان مشهود است. همچنین مشخص شد که طی دوره ۳۶ ساله رخدادهای خشکسالی با شدت‌های مختلف در سطح استان لرستان رخ داده است و توزیع زمانی این دوره‌ها پراکنده و در کل ۳۶ سال مطالعاتی دیده می‌شوند. نتایج حاصل از مقادیر شاخص همبستگی بین میزان عملکرد گیاهان زراعی آبی بویژه گندم و جو با مقادیر شاخص‌های مختلف خشکسالی طی دوره ۱۳۹۶-۱۳۷۰ بیانگر ارتباط مثبت و مستقیم بین عملکرد گیاهان زراعی آبی با مقادیر شاخص‌های خشکسالی است. از نظر زمانی بیشترین مقدار همبستگی، بین میزان عملکرد با مقادیر شاخص‌های خشکسالی در مقیاس زمانی یک تا شش ماهه مشاهده می‌شود و در مقیاس‌های زمانی طولانی‌تر مقدار همبستگی کاهش پیدا می‌کند. از جمله دلایل اصلی وقوع این شرایط اینست که، وقایع خشکسالی کوتاه مدت بر روی پوشش گیاهی دیم و مراتع و رخدادهای خشکسالی بلند مدت تر به دلیل وابستگی بیشتر زراعتهای آبی به منابع آبهای سطحی و زیرزمینی، بیشتر بر زراعت آبی تاثیر گذارند. براساس نتایج به دست آمده، در مجموع می‌توان گفت که افزایش تنش‌های خشکی و حرارتی در سطح استان لرستان سبب کاهش عملکرد و افزایش نیاز آبی محصولات زراعی آبی مختلف شده است.
