۴ نتیجه برای مشارکت
سمیرا نورمحمدی، محمدرضا بخشی، محمد یوسفی،
دوره ۵، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۶ )
چکیده
مدیریت جامع حوضههای آبخیز نیازمند شناخت و آگاهی از عوامل اقتصادی- اجتماعی موثر بر برنامهریزی، اجرا و نگهداری پروژههای آبخیزداری است. تحقیق پیش رو با هدف بررسی، شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر موفقیت پروژههای آبخیزداری، از دید کارشناسان انجام شد. این تحقیق از نظر ماهیت از نوع تحقیقات کمی و با توجه به هدف تحقیق، از نوع تحقیقات کاربردی و از لحاظ گردآوری دادهها، در زمره تحقیقات توصیفی - تحلیلی میباشد که با فن پیمایش انجام گرفت. جامعهی آماری پژوهش شامل تمامی کارشناسان اداره کل منابع طبیعی استان خراسان جنوبی در سطح استان (۴۵ نفر) و اساتید و دانشجویان کارشناسی ارشد رشته مرتع و آبخیزداری دانشگاه بیرجند (۱۲ نفر) میباشد. نتایج نشان داد که از دیدگاه جامعه آماری، «عوامل مشارکتی»، «عوامل آموزشی و ترویجی» و «ویژگیهای اجتماعی آبخیزنشینان» بیشترین تأثیر را بر موفقیت طرحهای آبخیزداری دارند و « مشارکت آبخیزنشینان در اجرای پروژهها»، «بازدیدهای گروهی بهرهبرداران از نمونههای موفق»، «تناسب طرحها با نیازهای آبخیزنشینان» و «استفاده از نیروها و کارشناسان متخصص و ماهر در انجام طرحها»، از مهمترین پیشرانهای اثربخشی طرحهای آبخیزداری و موفقیت آنها محسوب میشوند.
افشین یوسف گمرکچی،
دوره ۸، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۹ )
چکیده
باغستان سنتی شهر قزوین نشانهای از تعامل مردم با محیط طبیعی خود در طول تاریخ و تبدیل موانع زیستی ازجمله سرما یا گرمای شدید و سیل، به فرصتهای ارزشمند برای شکلگیری حلقه باغهای کشاورزی به دور شهر و کشت و کار به روش بومی است. باغستان سنتی قزوین که عمر آن را تا ۱۴۰۰ سال میدانند یکی از نمونههای بهرهگیری بهینه از طبیعت است. احداث باغستان سنتی پیرامون شهر قزوین نشان میدهد که انسان آن روز روش زندگی مسالمتآمیز با طبیعت را بیش از هر زمان دیگر بهخوبی میدانسته و توسعه پایدار را هرچند با روندی کند دنبال نموده است. تحقیق حاضر بر آن است تا عناصر هویتبخش میراث باغستان سنتی را مورد بررسی قرار دهد. روش پژوهش در شناخت عناصر هویتبخش مبتنی بر فرآیند تفسیری- تاریخی بوده و بر این اساس عناصر کالبدی و عرفی در مجموعه باغستان مورد تحلیل قرار گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد در وضعیت حاضر بهرهبرداری از باغستان سنتی بخش عمدهای از عناصر هویتبخش از بین رفته و یا در وضعیت کنونی با پیشرفت تکنولوژی؛ ناکارآمد جلوه مینماید. لیکن نکته حائز اهمیت آن است که عرفها و سنتهای ایجاد شده در مجموعه باغستانها میتواند بهعنوان الگوی موفقی بهمنظور کاهش منازعات اجتماعی و الگوی فعالیت مشارکتی مورد استفاده قرار گیرد. به عبارتی مزیت باغستان سنتی نه تنها با عملکرد اصلی باغ (بهعنوان منشأ تولیدات باغی)، بلکه بهعنوان محیط کار و فعالیتهای مشارکتی و روش کمهزینه مدیریت سیلاب و نحوه مدیریت یکپارچه منابع آب و خاک میتواند دلیل محکمی برای حفاظت باغستان در دوران معاصر باشد.
محمود عرب خدری، کورش کمالی، ابوالقاسم حسین پور،
دوره ۹، شماره ۳ - ( ۱۰-۱۴۰۰ )
چکیده
کشتزارهای سیلابی بندسار از گذشتههای دور در خراسان توسط کشاورزان ساخته و بهرهبرداری میشوند بدون آنکه هزینهای را به دولت تحمیل کنند. اگرچه منافع ساخت بندسار برای بسیاری از مسئولین و کارشناسان روشن است، در عمل این روش سنتی کمتر مورد توجه دستگاههای اجرایی مسئول میباشد و کارهای حمایتی بهندرت مشاهده میشود. برای یافتن چرایی این مسئله به روش اسنادی پس از مروری بر پیشینه تاریخی بندسار، برخی از مسائل فنی و حقوقی مرتبط با بندسار و موانع توسعه آن در چند بخش مشتمل بر وضعیت حقوقی و قانونی مالکیت بندسارهای موجود، حداکثر مساحت کل بندسار برای یک منطقه، ساخت بندسار در دیمزارها، تبدیل اراضی منابع طبیعی به بندسار و ضرورت تطبیق برنامههای آبخیزداری و مدیریت منابع آبوخاک حوضه بالادست با بندسارهای پاییندست در این مقاله مورد بحث قرار گرفته و تشریح شده است. بر اساس تجارب نویسندگان، نسبتی بین ۱:۱۰ و ۱:۲۰ بین مساحت بندسار و مساحت آبخیز بالادست بهترتیب برای مناطق خشک و فراخشک پیشنهاد شد. همچنین، ظرفیت ماده ۳ قانون اصلاح قانون حفاظت و بهرهبرداری از جنگلها و مراتع، بهمنظور توسعه بندسار در اراضی ملی تبیین شد. در انتها، چند پیشنهاد برای نگهداری بندسارهای موجود و تسهیل و تشویق ساخت بندسارهای جدید در اراضی ملی و دیمزارها ارائه شده است.
دکتر حمزه نور، دکنر جمال مصفائی، دکتر علی دسترنج،
دوره ۱۲، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۴۰۳ )
چکیده
اولین گام در مدیریت جامع حوزه آبخیز، توجه به عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل خارجی (نقاط فرصت و تهدید) سامانه و ارائه راهبردها بر اساس تحلیل آنها است. تحقیق حاضر با هدف تعیین برنامههای مدیریت حوزه آبخیز بازه حوض مشهد طرحریزی شده است. بهمنظور نیل به اهداف تحقیق حاضر، ابتدا ماتریس SWOT و جداول شناسایی شاخصهای راهبردی عوامل درونی و بیرونی تشکیل شد. پس از بررسی گزارشها، بازدید از منطقه و جلسه طوفان فکری با متخصصین، شش نقطه ضعف و شش نقطه قوت بهعنوان مهمترین عوامل داخلی شناسایی شدند. همچنین شش نقطه تهدید و شش نقطه فرصت در ماتریس SWOT بهعنوان مهمترین عوامل خارجی انتخاب شدند. در ادامه بهمنظور تکمیل ماتریس SWOT از ۱۲ کارشناس آشنا با منطقه و ۲۵ نفر از شورای روستاهای موجود در منطقه (۳ الی ۴ نفر از هر روستا و بهصورت تصادفی) نظرخواهی شد. در این رابطه تعیین امتیاز عوامل با استفاده از پرسشنامه طیف لیکرت و تعیین اوزان نسبی عوامل هر یک از عوامل با بهکارگیری تکنیک تحلیل سلسلهمراتبی مد نظر قرار گرفت. نتایج حاصل از نظرسنجی ۳۷ نفر از خبرگان، کارشناسان و ساکنین حوزه آبخیز بازه حوض در رابطه با نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای پیش روی مدیریت جامع آبخیز از پرسشنامهها استخراج شد. نتایج نشان داد "مراتع و توسعه محصولات فرعی آن" با وزن ۳۴/۰، "درآمد کم آبخیزنشینان در مقایسه با مناطق شهری" با وزن ۳۷/۰، "تسهیلات دولتی کمبهره برای اشتغال روستایی" با وزن ۳۸/۰ و "بخشینگری و تعدد در مراکز تصمیمگیری حوزه آبخیز" با وزن ۳۵/۰ بهترتیب مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در حوزه آبخیز بازه حوض هستند. در نهایت نتایج نشان داد که برآیند امتیاز عوامل داخلی و خارجی بهترتیب ۱۹/۰- و ۳۱/۰ است که دلالت بر برتری ضعفها و فرصتها نسبت به قوتها و تهدیدها دارد. بنابراین راهبرد محافظهکارانه (WO) باید مد نظر قرار گیرد. در این راستا برنامههای احیا مراتع با مشارکت مردم، اقدامات مهار سیل در بالادست قنوات و آموزش و ترویج الگوی کشت، باتوجه به نقاط ضعف حوزه آبخیز و فرصتهای پیشرو پیشنهاد میشود.