استان خراسان از جمله مناطقی است که در آن، کشت دیمزار به دلیل بارش کم، امکان پذیر نیست و لذا بندسار شیوه سنتی موثر در منطقه برای کشت سیلابی به حساب میآید. محدوده مورد مطالعه در برگیرنده نقشه چهارگوش زمین شناسی بیرجند در مقیاس 1:250000 است. این منطقه، شهر بیرجند و مراکز جمعیتی متعدد از جمله سربیشه، دستگرد، حاجیآباد، مرک، نوفرست، گیو، ماژان، خوسف، برمینگ، سرچاه شور و سهلآباد را در بر میگیرد. این مطالعه بر اساس بازدیدهای میدانی، بررسیهای دورسنجی و پردازش تصاویر ماهوارهای گوگل ارث و پردازش اطلاعات پایه در محیط Arc GIS انجام شده است. در این تحقیق، ابتدا بر اساس تنوع سازندهای زمین شناسی، میزان نفوذپذیری، درجات فرسایش پذیری و نوع بار رسوبی تولیدی هر یک از واحدهای سنگی مشخص گردید. سپس مکان یابی مناطق مستعد احداث و توسعه بندسار بر اساس نقش کمی و کیفی سازندهای زمین شناسی صورت گرفت.بر اساس پردازش تصاویر گوگل ارث منطقه مورد مطالعه، میزان مساحت گستره بندسارهای شناسایی شده منطقه، 24000 هکتار برآورد شد. وسعت مناطق دشتی و مخروط افکنهای منطقه که مکان مناسبی برای توسعه بندسارها هستند به میزان 658222 هکتار محاسبه گردید که حدود 07/42 درصد منطقه را پوشش میدهد. با مقایسه این ارقام چنین استنباط میشود که تنها 65/3 درصد از عرصه آبرفتی و دشتی در منطقه تاکنون تحت احداث و بهره برداری بندسارها قرار گرفته است. واحدهای سنگی به لحاظ شدت فرسایش پذیری و نوع بار رسوبی تولیدی، به طبقات مناسب، تا حدودی مناسب، نا مناسب و خیلی نا مناسب طبقه بندی شدند که بر اساس نتایج آن میتوان دریافت که بیش از 75 درصد سازندهای مناطق بالادست از پتانسیل نا مناسب و خیلی نا مناسب برخوردارند و تنها 25 درصد نواحی باقی مانده دارای اثرات مثبت برای احداث بندسارها میباشند. لذا بایست با در نظر گرفتن عامل زمین شناسی و تلفیق با سایر عوامل از جمله شیب منطقه و میزان وقوع سیلاب آبراههها نسبت به تعیین مناطق توسعه بندسارها اقدام جامع به عمل آورد.
Peyrowan H R, Bayat R, Arabkhedri M. Investigating the geological potential of the Birjand area for establishing and extending flood farms (Bandsar) . Journal of Rainwater Catchment Systems 2019; 7 (2) :1-14 URL: http://jircsa.ir/article-1-320-fa.html
پیروان حمید رضا، بیات رضا، عرب خدری محمود. پهنهبندی زمین شناسی مناطق مستعد برای ایجاد و گسترش بندسارها در منطقه بیرجند. سامانههاي سطوح آبگير باران. 1398; 7 (2) :1-14
تکمیل و ارسال فرم تعارض منافع نویسنده گرامی ، پس از ارسال مقاله ، جهت دریافت فرم، لطفا بر روی کلمه فرم تعارض منافع کلیک نمایید و پس از تکمیل، در فایل های پیوست مقاله قرار دهید.