در مناطق خشک و نیمه خشک جهان از جمله ایران، بهرهبرداری از سیلاب، یکی از راههای متداول تأمین آب برای کشاورزی بوده و نقش مؤثری در تغذیه آبهای زیرزمینی، تثبیت خاک آبرفتی و احیا و تقویت پوشش گیاهی دارد. باغستان سنتی قزوین نمونهای از سامانههای پخش سیلاب با قدمتی بیش از هزار سال است. شهر قزوین در دامنه کوهپایههای البرز و بروی مخروط افکنه رودخانههای فصلی واقع شده و باغات بدون حصار باغستان به عنوان بزرگترین آبخوان منطقه و سامانه کارآمد پخش سیلاب به صورت حلقه سبزی برای حفاظت از شهر در برابر سیلاب این رودخانهها احداث شده است. این باغات علیرغم تخریب و کاهش سطح قابل توجه، همچنان در سه طرف شهر به وسعت 2500 هکتار وجود دارد. آبیاری سیلابی منحصر به فرد باغستان، موجب تثبیت مرتب و مداوم خاکهای حاصلخیز آبرفتی و نیز تغذیه سفرههای آب زیرزمینی میشود. باغات به صورت حوضچههایی در کنار هم قرار گرفته و با مرزهایی به ارتفاع حدود یک متر از هم جدا میشوند. در فصل بارندگی، باغات به نوبت تا ارتفاع کرتها پر آب شده که این آب به مرور در خاک نفوذ میکند. درختان بادام و پسته باغستان و بوتههای انگور با یک و حداکثر دوبار آبیاری در ماههای با میزان تبخیر بسیار پایین، به حیات خود ادامه داده و بهرهوری اقتصادی دارند. سیستم بومی مدیریت آب باغستان سنتی قزوین در فهرست آثار ناملموس ملی به ثبت رسیده است. امید است آبخوانداری و روش آبیاری باغستان سنتی قزوین به جایگاه درخور خویش در اولویتهای راهبردی مدیریت آب استان دست یابد.
Shahbazi M, Kermanshahani S, Ahmadi H, Jamshidi M, Kakvand P, Rezaei H. Indigenous knowledge of flood management and floodwater spreading in Qazvin traditional garden; deserves a new look at conservation and restoration. Journal of Rainwater Catchment Systems 2020; 8 (1) :1-12 URL: http://jircsa.ir/article-1-365-fa.html
شهبازی مریم، کرمانشاهانی شکوه، احمدی حامد، جمشیدی محبوبه، کاکوند پوریا، رضایی حمیدرضا. دانش بومی مدیریت و مهار سیلاب در باغستان سنتی قزوین: سزاوار نگاهی نو در زمینه حفاظت و احیا. سامانههاي سطوح آبگير باران. 1399; 8 (1) :1-12
تکمیل و ارسال فرم تعارض منافع نویسنده گرامی ، پس از ارسال مقاله ، جهت دریافت فرم، لطفا بر روی کلمه فرم تعارض منافع کلیک نمایید و پس از تکمیل، در فایل های پیوست مقاله قرار دهید.