دانشیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه ایران
چکیده: (2304 مشاهده)
بندهای کوتاه رسوب‌گیر سازههای اصلاحی و کلیدی برای کنترل جریان رسوب و اصلاح مسیر آبراههها در حوزههای آبخیز هستند. در استان کرمانشاه کارآمدی این سازهها در انباشت رسوب کمتر مورد مطالعه وارزیابی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی کارآیی این سازهها در نگهداشت رسوب و کنترل سیلابها در سه حوزه آبخیز استان انجام شد. برای این کار، ضمن انتخاب سه حوضه مطالعاتی در شرق (حوضه حاجیآباد)، شمال (حوضه رزین) و جنوب استان (حوضه مرگ)، بندهای هدف برای مطالعه مشخص شدند. از این بندها در مجموع 30، 14 و 4 بند به ترتیب گابیونی، خشکهچین و سنگی و ملاتی انتخاب و بررسی شدند. سپس رسوبات انباشت شده در مخزن پشت بندها با کمک مساحی و برداشت نمونه از مقاطع مختلف حجمسنجی شد. بررسی نتایج در حوضه حاجی آباد در شرق استان که عامل اصلی فرسایش، مرتبط با فرسایش کناره‌ای بود، نشان داد که عملیات احداث گابیون و خشکهچین به صورت متراکم توانسته است فرسایش خاک و رسوبدهی را به میزان 13 درصد تقلیل دهد.در حوزه آبخیز رزین در شمال استان، بندهای سنگی ملاتی و گابیون موفق به دام انداختن حدود 886 تن رسوب شده بودند. در حوزه آبخیز مرگ نتایج نشان داد بندهای بالادست آبراهه با 9245 کیلوگرم بر هکتار بیشترین و بندهای پاییندست با 3575 کیلوگرم بر هکتار کمترین عملکرد کنترل رسوب را داشتند. نتایج این پژوهش نشان داد در حوضههای با ظرفیت رسوبدهی بالا، بندهای خشکهچین یکی از مهمترین سازههای کم‌هزینه در حوزه آبخیز برای جلوگیری از انتقال رسوب به ویژه ذرات درشتدانه هستند. درحالی که، احداث بندهایی با زهکشی کم جهت جلوگیری از انتقال ذرات ریز نیز کارآمد است.
parvizi Y, Rostami K, Arabkhedri M. Sedimentation efficiency of small dams in channels (Case study: Kermanshah province). Journal of Rainwater Catchment Systems 2021; 8 (4) :13-24 URL: http://jircsa.ir/article-1-396-fa.html
پرویزی یحیی، رستمی کامبیز، عربخدری محمود. کارایی رسوب‌گیری بندهای کوتاه در آبراههها (مطالعه موردی در استان کرمانشاه). سامانه‌هاي سطوح آبگير باران. 1399; 8 (4) :13-24
تکمیل و ارسال فرم تعارض منافع نویسنده گرامی ، پس از ارسال مقاله ، جهت دریافت فرم، لطفا بر روی کلمه فرم تعارض منافع کلیک نمایید و پس از تکمیل، در فایل های پیوست مقاله قرار دهید.
