خشکسالی و چرای دام در مراتع، نقش مهمی در تغییر ساختار پوشش گیاهی و از بین رفتن تنوع زیستی اکوسیستمهای طبیعی دارند. در این تحقیق، بهمنظور تعیین اثرات خشکسالی و چرای دام بر ساختار پوشش گیاهی مراتع واقع در جنگل نخاب استان خراسان جنوبی، شاخصهای فراوانی و وفور گونهای، تنوع زیستی و وضعیت و گرایش مرتعارزیابی شد. بدین‌منظور، نمونهبرداری در 80 پلات چهار مترمربعی واقع بر چهار ترانسکت 150 متری به روش‌های مرسوم و در یک دوره دو ساله (بین سالهای آبی 1399-1398 و 1400-1399) انجام شد. بر اساس شاخص بارش استاندارد (SPI) و شاخص درصد نرمال (PN)، سال 1399-1398، بسیار مرطوب و سال 1399-1400 خشکسالی بوده است. بر اساس روش فیزیونومی، تیپ گیاهی منطقه مورد مطالعه، Hammadasalicornicaو گونههای مهم همراه شامل گونههای Aeluropuslittoralis، Haloxylonpersicum و Zygophyllumatriplicoides است. به لحاظ درصد پوشش گیاهی، لاشبرگ، خاک لخت و سنگ و سنگریزه بین دو مرتع چرا شده و قرق در دو سال بسیار مرطوب و خشکسالی خفیف تفاوتی وجود ندارد. نتایج نشان میدهد که در دو سال نمونهبرداری، مرتع چرا شده نسبت به مرتع قرق، از تراکم گونهای بالاتری برخوردار است. قرق مرتع، به نفع گونههای کلاس I و III شده و چرای دام باعث کاهش گیاهان کلاس I و III و افزایش گیاهان کلاس II شده است. چرای دام باعث کاهش تراکم گیاهان گندمی، علفی و بوتهای شده و تأثیری بر تراکم درختچه‌ای‌ها نداشته است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که در سال تر، بین دو مرتع چرا شده و قرق، تفاوتی بین غنای گونهای وجود ندارد. با وجود این، مرتع قرق نسبت به مرتع چرا شده از تنوع گونهای بیش‌تری برخوردار است؛ اما در سال خشک، کلیه شاخصهای تنوع زیستی بین دو مرتع چرا شده و قرق تفاوتی نداشتند. این بیان‌گر آن است که در شرایط خشکسالی حتی قرق مرتع نیز به بهبود تنوع گونهای کمک نمی‌کند.
rostampor M, yari R, eftekhari A. The impact of meteorological drought and grazing on the vegetation structure in aridlands (Case study: Nakhab Forest, Khosf County). Journal of Rainwater Catchment Systems 2022; 10 (3) : 2 URL: http://jircsa.ir/article-1-477-fa.html
رستم پور مسلم، یاری رضا، افتخاری علیرضا. تأثیر خشکسالی هواشناسی و چرای دام بر ساختار پوشش گیاهی در مناطق خشک (مطالعه موردی: جنگل نخاب، شهرستان خوسف). سامانه‌هاي سطوح آبگير باران. 1401; 10 (3) :11-28
تکمیل و ارسال فرم تعارض منافع نویسنده گرامی ، پس از ارسال مقاله ، جهت دریافت فرم، لطفا بر روی کلمه فرم تعارض منافع کلیک نمایید و پس از تکمیل، در فایل های پیوست مقاله قرار دهید.
