مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد
چکیده: (1492 مشاهده)
احداث قنات فنی برای دستیابی به آب و انتقال آن برای مصارف مختلف است و با توجه به گستره وسیعی از مناطق خشک و نیمه‌خشک در ایران، پایدارترین شیوه جهت استحصال آب زیرزمینی محسوب می‌شود. با توجه به این‌که قنات‌ها به‌عنوان سرمایه‌های ملی، نقش و اهمیت به‌سزایی در توسعه بخش کشاورزی کشور از جمله استان خراسان رضوی دارند و با توجه به نقش قنات در تأمین آب مناطق خشک در شرایط کنونی کشور که مسأله کمبود آب و مدیریت منابع آب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، انجام مطالعات پژوهشی در زمینه شناخت بهتر قنات از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است. از این‌رو هدف مطالعه حاضر بررسی و اولویت‌بندی مهم‌ترین پارامترهای فیزیکی و انسانی مؤثر بر آب‌دهی قنات با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با توجه به نظر کارشناسان در قنات‌های دشت مشهد-چناران است. در این راستا، ابتدا عوامل مؤثر بر آب‌دهی قنات با مرور منابع و با استفاده از نظرات کارشناسان متخصص در زمینه قنات و آب زیرزمینی شناسایی و مطالعه شدند. سپس با طراحی پرسشنامه، نظرات کارشناسان در زمینه اهمیت پارامترهای مختلف بر آب‌دهی قنات جمع‌آوری شد. هم‌چنین، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی در محیط نرم‌افزار Expert Choice، وزن و اهمیت هر یک از پارامترهای مختلف مشخص شد. نتایج حاصل از اولویت‌بندی پارامترها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که پارامترهای فیزیکی (شامل خصوصیات حوضه آبریز بالادست، خصوصیات فیزیکی آبخوان، خصوصیات هندسی قنات) با وزن 545/0 دارای ارزش بیش‌تری در آب‌دهی قنات نسبت به پارامترهای انسانی است. هم‌چنین بر اساس نتایج اولویت‌بندی پارامترهای فیزیکی مؤثر بر آب‌دهی قنات، پارامترهای مربوط به خصوصیات آبخوان با وزن 497/0 دارای بیش‌ترین اهمیت در آب‌دهی قنات هستند. همین‌طور با توجه به نتایج به‌دست‌آمده برای اولویت‌بندی زیرشاخص انسانی پارامتر مالکیت با وزن 539/0 دارای بیش‌ترین اهمیت در آب‌دهی قنات است.
Dastranj A, Rajaei H. Investigating the factors affecting the Qanat discharge as a method for sustainable harvesting water from underground water resources. Journal of Rainwater Catchment Systems 2023; 10 (4) : 5 URL: http://jircsa.ir/article-1-483-fa.html
دسترنج علی، رجائی حسین. بررسی عوامل مؤثر بر آب‌دهی قنات به‌عنوان روشی برای استحصال پایدار آب از منابع آب زیرزمینی. سامانه‌هاي سطوح آبگير باران. 1401; 10 (4) :57-66
تکمیل و ارسال فرم تعارض منافع نویسنده گرامی ، پس از ارسال مقاله ، جهت دریافت فرم، لطفا بر روی کلمه فرم تعارض منافع کلیک نمایید و پس از تکمیل، در فایل های پیوست مقاله قرار دهید.
