استاد، گروه انرژیهای نو و محیط زیست (علوم فناوریهای محیطی)، دانشکده علوم و فناوری میانرشتهای، دانشگاه تهران، تهران، ایران، a.maghaddamnia@ut.ac.ir
چکیده: (642 مشاهده)
مناطق کوهستانی شمال غرب کشور بهدلیل توپوگرافی خاص خود و بارش تقریباً مناسب در طول سال و بهخصوص در فصل بهار، ازجمله مناطق مستعد وقوع سیل هستند. تحقیق حاضر با هدف تهیۀ نقشۀ پهنهبندی پتانسیل سیلاب تحت یک مطالعه موردی در حوزه آبخیز اهرچای انجامگرفته است. برای تهیۀ نقشۀ پهنهبندی پتانسیل سیلاب از 9 عامل مؤثر در وقوع این پدیده استفاده شده که عبارتند از: بارش و رواناب با دورههای بازگشت 2، 25 و50 ساله، فاصله از آبراهه، درصد شیب، شماره منحنی، تراکم زهکشی، کاربری اراضی، زمینشناسی، NDVI و قابلیت اراضی حوزه آبخیز است. بهمنظور وزندهی معیارها از روش تحلیل شبکهایدر محیط نرمافزارSuper Decisionsاستفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین وزن معیارها مربوط به رواناب، فاصله از آبراهه و شماره منحنی بهترتیب 244/0، 171/0، 140/0 و با نرخ ناسازگاری کلی 09/0 بهدست آمد و زیرحوزه آبخیز 3 به مقدار 272/0 و زیرحوزه آبخیز 2 به مقدار 114/0 بهترتیب بیشترین و کمترین وزن پتانسیل سیلاب را داشتند. همچنین معیارهای شماره منحنی و رواناب بهعنوان حساسترین عوامل شناسایی شدند. در نهایت، با تلفیق این لایهها با توجه به وزن آنها در محیطArc GIS ، نقشههای پهنهبندی پتانسیل سیلاب بهصورت فازی با دورههای بازگشت 2، 25 و50 ساله بهدست آمد. برای دوره بازگشت 2 ساله نتایج نشان داد که 45/6 درصد حوزه آبخیز دارای خطر سیلخیزی زیاد تا خیلی زیاد و 57/56 درصد در طبقه خطر خیلی کمتری یا پایدار قرار گرفته است درحالیکه با دوره بازگشت 50 ساله 53/22 درصد منطقه دارای سیلخیزی زیاد تا خیلی زیاد و 77/52 درصد مساحت حوزه آبخیز هم دارای پتانسیل سیلخیزیخیلی کم نشان داد همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که افزایش دوره بازگشت سیلاب، بهویژه در بازه 2 تا 25 ساله، تأثیر قابلتوجهتری بر میزان و گستره سیلخیزی نسبت به بازه 25 تا 50 ساله دارد. این روند حاکی از آن است که در مراحل اولیه افزایش دوره بازگشت، شدت و توزیع سیلاب با نرخ بیشتری تغییر میکند، درحالیکه در دورههای بازگشت طولانیتر، این تغییرات با شیب ملایمتری رخ میدهد. یافتههای پژوهش میتوانند در طراحی سازههای مهار سیلاب و مدیریت منابع آب برای کاهش خسارات سیلاب مؤثر باشند.
Eyvazi M, Mogaddamnia A, Malekian A, Khorashadizadeh F. Flood potential zoning with fuzzy network analysis in Aharchai watershed. Journal of Rainwater Catchment Systems 2024; 12 (4) : 6 URL: http://jircsa.ir/article-1-565-fa.html
تکمیل و ارسال فرم تعارض منافع نویسنده گرامی ، پس از ارسال مقاله ، جهت دریافت فرم، لطفا بر روی کلمه فرم تعارض منافع کلیک نمایید و پس از تکمیل، در فایل های پیوست مقاله قرار دهید.