بهرهبرداری غیر اصولی از عرصههای طبیعی و زراعی بهمنظور رفع نیازهای غذایی بهخصوص در مناطق خشک و نیمهخشک سبب رشد سریع فرسایش خاک و به دنبال آن کاهش کمی و کیفی آب زیرزمینی، افت محصولات کشاورزی و دامی و وقوع سیلهای مخرب که بهجای نعمت، نغمت را برای آبخیزنشینان بههمراه دارند، را در پی داشته است. از این رو، بهمنظور حفاظت از منابع آب و خاک، بهبود محیط زیست و ایجاد بستر مناسب توسعه پایدار در این نواحی، نیازمند مدیریت کارآمد برای استفاده از منابع آب و خاک میباشد. یکی از استعدادهای بالقوه مناطق خشک و بیابانی سامانههای سطوح آبگیر باران هستند که توانمندی بالایی در استحصال نزولات آسمانی در جهت بهبود و توسعه این مناطق دارد. این پژوهش کارآیی بندهای خشکه چین در کنترل رسوب و افزایش سطح اراضی کشاورزی در منطقه نارون تفتان خاش را مورد بررسی قرار داد. برای انجام این پژوهش یکی از واحدهای هیدرولوژیکی از زیر شاخههای ابتدایی این منطقه که در آن اقدام به ساخت 15 بندهای خشکه چین با مشارکت مردمی شده بود، انتخاب شد. ابتدا موقعیت بندها مشخص شد. سپس ابعاد و حجم هریک از آنها برآورد شد. همچنین میزان رسوبات تجمع یافته در مخزن هر یک از آنها برآورد شد. بدین منظور ارتفاع، رسوب در سه محل اندازهگیری و با بدست آوردن میانگین آنها و همچنین طول و عرض محدوده دارای رسوب، مساحت تحت پوشش این رسوبات مشخص شد. سپس حجم رسوبات در مخزن هر بند بر اساس معادله مربوطه محاسبه شد. نتایج نشان داد که برای احداث 15 بند خشکه چین در این سطح آبگیر 51/67 متر مکعب سنگ بهکار رفته است که بهطور متوسط سهم هر بند 5/4 متر مکعب بوده است. همچنین یافتهها نشان داد که رسوبات تجمع یافته در مخازن بندها و همچنین متوسط هر بند به ترتیب 6/42 و 8/2 متر مکعب بوده است.در مجموع این سازههای اصلاحی باعث اصلاح 9/232 متر مربع زمین سنگلاخی شده است که سهم هر یک از آنها بهطور متوسط 5/15 متر مربع بوده است. بهطورکلی با ساخت هر متر مکعب بند اصلاحی خشکه چین در این منطقه، 63/0متر مکعب رسوب قابل کنترل است و همچنین 5/3 متر مربع زمین سنگلاخی نیز اصلاح میشود.میزان رسوب در محدوده مورد بررسی 5/9 تن در هکتار برآورد شد. نتیجهگیری میشود بندهای اصلاحی خشکه چین یکی از گزینههای مناسب کنترل فرسایش و رسوب در آبراهههای ابتدایی حوضههای آبخیزی است که مصالح سنگ در آن وجود دارد.
تکمیل و ارسال فرم تعارض منافع نویسنده گرامی ، پس از ارسال مقاله ، جهت دریافت فرم، لطفا بر روی کلمه فرم تعارض منافع کلیک نمایید و پس از تکمیل، در فایل های پیوست مقاله قرار دهید.
