استادیار بخش تحقیقات هیدرولوژی و توسعه منابع آب، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران،majidi.geo@gmail.com
چکیده: (89 مشاهده)
ایران در منطقهای با اقلیم خشک و نیمهخشک واقع است. در چنین مناطقی، علاوهبر ناچیز بودن ریزشهای جوی، دارای توزیع نامناسب مکانی و زمانی بارش نیز هستند. امروزه با توجه به نیاز انسان به آب، تلاش برای رسیدن به منابع آبی پایدار امری ضروری است. لذا، با وجود خشکسالی و بروز سیلابها و روانابها در کشور، استفاده از فنآوری پخش سیلاب بهعنوان راهکاری مرسوم، پرکاربرد و منطبق با طبیعت، برای کنترل سیل، تغذیه سفرههای آب زیرزمینی و افزایش پوشش گیاهی، بیش از پیش ضرورت مییابد. هدف این تحقیق ارزیابی تأثیر سیستم پخش سیلاب تسوج آذربایجان شرقی در تغذیه سفره آب زیرزمینی دشت و کمیت آب سفره، است. با توجه به بررسیهای انجام شده و نتایج حاصل در این پژوهش، در دشت تسوج آذربایجان شرقی تراز سطح آب زیرزمینی در تمامی چاههای مشاهدهای در طی سالهای آبی 83 تا 88، دچار افت شده که نشان دهنده بیلان منفی سفره است. این امر بهدلیل افزایش برداشت از سفره و کاهش نزولات آسمانی و بارش در طی این چند سال و وقوع خشکسالی است. اما، با وجود این، چاههایی که کمترین فاصله را نسبت به شبکههای پخش سیلاب داشتهاند (چاههای مشاهدهای Pt1، Pt2 و Pt3) کمترین مقدار تغییرات را در تراز سطح آب اندازهگیری شده از خود نشان میدهند (افت تراز سطح آب، کمتر از 5 متر). با مد نظر قرار دادن تعداد و احجام سیلگیریهای انجام شده توسط عرصههای پخش سیلاب در طی این دوره زمانی و همچنین، موقعیت مکانی، وسعت عرصه پخش سیلاب نسبت به وسعت سفره دشت و جهت جریان آب زیرزمینی، این خود دلیلی بر اثرگذاری شبکههای پخش سیلاب در تغذیه سفره آب زیرزمینی و مواجهه این طرح در جبران بخشی از اضافه برداشت از سفره آب زیرزمینی دشت است. بررسی میزان بارش در هر رخداد و حجم سیلاب ورودی به عرصه پخش نشان داد، بارندگیهای بیش از ۲۰ میلیمتر در منطقه به سیلگیری در عرصه منجر شده است. از طرف دیگر بارشهای بیش از 50 میلیمتر و همچنین تک بارشهای کوتاه مدت اما با مقادیر زیاد، تغذیه چشمگیری را بهخصوص در سالهای اولیه اجرای طرح پخش سیلاب به دنبال داشته است.
Majidi A, Mostafaei A, Habibzadeh A. Evaluating the Tasuj flood spreading in East Azerbaijan on groundwater quantity. Journal of Rainwater Catchment Systems 2025; 13 (2) : 2 URL: http://jircsa.ir/article-1-581-fa.html
مجیدی علیرضا، مصطفایی اباذر، حبیبزاده احد. ارزیابی تاثیر پخش سیلاب تسوج آذربایجان شرقی بر کمیت آب زیرزمینی. سامانههاي سطوح آبگير باران. 1404; 13 (2) :21-38
تکمیل و ارسال فرم تعارض منافع نویسنده گرامی ، پس از ارسال مقاله ، جهت دریافت فرم، لطفا بر روی کلمه فرم تعارض منافع کلیک نمایید و پس از تکمیل، در فایل های پیوست مقاله قرار دهید.