بندسار روش سنتی و هوشمندانه استحصال سیلاب در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که با مشارکت آبخیزنشینان در سطح وسیعی از یک حوزه آبخیز قابل‌اجرا است. این سازه علاوه بر مهار سیلاب و تغذیه آبخوان، کشاورزی سیلابی را در منطقه گسترش میدهد و با رسوب‌گیری از سیلاب به غنی شدن خاک منجر میشود. بر همین اساس، در این تحقیق به بررسی ساختار و عملکرد بندسارها در حوزه آبخیز سد شهید پارسا در شمال شهرستان سرایان در استان خراسان جنوبی پرداخته شد. در ابتدا با استفاده از نقشههای توپوگرافی و تصاویر ماهوارهای مکان بندسارها تعیین شد. سپس با بازدیدهای میدانی اندازهگیری ابعاد بندسارها، نحوه ساخت و نیز کاربری، و نمونه‌برداری از خاک داخل بندسار صورت گرفت. نتایج نشان داد که بندسارهای منطقه به دو گروه کوهستانی و دشتی و بر اساس نحوه ساختاری در چهار نوع تیپ قرار گرفته‌اند. به‌طوری‌که آبگیری بندسارها در اسفند آغاز شده و معمولاً دو تا سه بار آبگیری در سال صورت میگیرد؛ و زمان آمادهسازی زمین و کاشت از نیمه اردیبهشت تا نیمه خرداد است. میزان تولید محصول در سالهای نسبتاً خوب بارندگی در حد حداقل 5/3 تن محصول جالیز و 1 تن علوفه در هکتار است، متوسط درآمد در سال تا 11/6 میلیاردریال از کل بندسارها امکانپذیر است. عمق رسوبات در بندسارها از بالادست به پایین‌دست متفاوت است و روند کاهشی دارد، به‌طوری‌که ضخامت رسوبات 25 سانتیمتر در یک سال در ابتدا و کم‌تر از 2 سانتیمتر در بندسارهای انتهایی بود؛ بنابراین بندسارها میتوانند سازه‌های مناسبی برای کنترل سیلاب و رسوب و آبیاری سیلابی و احیا خاک منطقه باشند.
Alinia A, Tajbakhsh Fakhrabadi S M, Chezgi J. Investigation and classification of dams as traditional structures in water and soil protection and agriculture (Case study: Shahid Parsa Dam watershed). Journal of Rainwater Catchment Systems 2022; 10 (3) : 6 URL: http://jircsa.ir/article-1-457-fa.html
علی نیا امیر، تاجبخش فخرآبادی سید محمد، چزگی جواد. بررسی و طبقه بندی بندسارها به‌عنوان سازه های سنتی در حفاظت آب‌وخاک و زراعت (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سد شهید پارسا). سامانه‌هاي سطوح آبگير باران. 1401; 10 (3) :65-77
تکمیل و ارسال فرم تعارض منافع نویسنده گرامی ، پس از ارسال مقاله ، جهت دریافت فرم، لطفا بر روی کلمه فرم تعارض منافع کلیک نمایید و پس از تکمیل، در فایل های پیوست مقاله قرار دهید.
