استادیار گروه مرتع و آبخیزداری و عضوگروه پژوهشی خشکسالی و تغییر اقلیم، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران، rostampour@birjand.ac.ir
چکیده: (580 مشاهده)
این تحقیق با هدف بررسی تاثیر احداث سامانه هلالی آبگیر بر خصوصیات پوشش گیاهی و سطوح رطوبتی خاک در مراتع دشتی منطقه آهنگران شهرستان زیرکوه، استان خراسان جنوبی انجام شد. عملیات ذخیره نزولات آسمانی با سازه هلالی آبگیر به همراه نهالکاری در سالهای 1397 تا 1400 در چهار منطقه مجاور یکدیگر انجام شده است. در این طرح، بذرپاشی در داخل هلالی و روی پشتههای هلالی انجام شده است. در چهار منطقه مورد مطالعه، سطح تاج پوشش، ارتفاع و تولید گیاه تاغ (HaloxylonpersicumBunge) اندازهگیری شد. به‌منظور بررسی اثر سازه بر خصوصیات خاک، در اردیبهشت سال 1401 اقدام به نمونهبرداری از خاک داخل هلالی و بیرون هلالی در عمق 30-0 سانتی‌متر شد. سطوح مختلف رطوبت، بافت خاک، وزن مخصوص ظاهری و میزان مواد آلی خاک در آزمایشگاه تعیین شد. به‌منظور بررسی اثر سال بر خصوصیات پوشش گیاهی، از آزمون کروسکال-والیس استفاده شد. هم‌چنین جهت مقایسه خصوصیات پوشش گیاهی در داخل هلالی و روی پشته هلالی و هم‌چنین خصوصیات خاک در داخل هلالی و بیرون هلالی از آزمون تی استیودنت استفاده شد.نتایج نشان داد که محل بذرپاشی در سامانههای هلالی آبگیر بر روی خصوصیات پوشش گیاهی معنیدار است (01/0p≤)، به‌طوریکه سطح تاج پوشش و ارتفاع پایههای گیاه تاغحاصل از بذرپاشی بر روی پشتهها بیش‌تر از داخل هلالی آبگیر است، نتایج نشان داد که اثر هلالی آبگیر به‌جز رطوبت اشباع بر روی سایر خصوصیات رطوبتی خاک، اجزای بافت خاک، وزن مخصوص ظاهری و مواد آلی خاک معنیدار نشده است (05/0p≥). خاک هر دو منطقه از نوع شنی لومی بوده و پس از گذشت 4 سال از احداث هلالی آبگیر، بافت خاک داخل هلالی آبگیر تغییر نکرده است. دو سال 1397 و 1398 که از جمله سالهای پرباران منطقه محسوب میشوند، اجرای طرح هلالی آبگیر در منطقه باعث افزایش پوشش گیاهی نسبت به منطقه شاهد، شده است اما در سالهای 1399 و 1400 که از جمله سالهای خشک منطقه به شمار میروند، سامانه هلالی آبگیر نقشی در افزایش کمی پوشش گیاهی مرتعی نشان نداد.
Rostampour M, Saghari M, Chabok Estend H. Comparison of the effect of a semi-circular bunds system on vegetation and soil moisture levels in drought and wet conditions (Case study: Zirkouh rangelands - South Khorasan). Journal of Rainwater Catchment Systems 2023; 11 (3) : 3 URL: http://jircsa.ir/article-1-508-fa.html
رستم‌پور مسلم، ساغری محمد، چابک استند حبیب. مقایسه تاثیر سامانه هلالی آبگیر بر پوشش گیاهی و سطوح رطوبت خاک در شرایط ترسالی و خشکسالی (مطالعه موردی: مراتع زیرکوه -خراسان جنوبی). سامانه‌هاي سطوح آبگير باران. 1402; 11 (3) :30-53
تکمیل و ارسال فرم تعارض منافع نویسنده گرامی ، پس از ارسال مقاله ، جهت دریافت فرم، لطفا بر روی کلمه فرم تعارض منافع کلیک نمایید و پس از تکمیل، در فایل های پیوست مقاله قرار دهید.
